ความเป็นมา และวัตถุประสงค์ในการจัดสร้างพุทธมณฑล 

ความเป็นมา        

           พุทธานุสรณียสถานของประชาชนชาวไทยในการจัดงานฉลอง ๒๕ พุทธศตวรรษรัฐบาลสมัยจอมพล ป.พิบูลสงคราม และประชาชนชาวไทยได้พิจารณาเห็นพ้องต้องกันว่าสมควรจะได้ร่วมกันจัดสร้างปูชนียสถานขึ้นเป็นพุทธานุสรณีย์ในวโรกาสมหามงคลที่พระพุทธศาสนาเวียนมาบรรจบครบ ๒๕๐๐ ปี ในวันวิสาขบูชา พุทธศักราช ๒๕๐๐ได้มีการจัดงานเฉลิมฉลองเป็นการใหญ่ เพื่อเป็นอนุสรณ์สำหรับพุทธบริษัทจะได้น้อมรำลึกถึงความพร้อมใจร่วมศรัทธา ยึดมั่นในพระพุทธศาสนาโดยทั่วกัน

            พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลปัจจุบันได้เสด็จพระราชดำเนินมาทรงประกอบรัฐพิธีก่อฤกษ์พุทธมณฑล ณ บริเวณที่ก่อสร้างองค์พระพุทธรูปประธานพุทธมณฑล เมื่อวันที่ ๒๙ กรกฎาคม ๒๔๙๘การจัดสร้างได้เริ่มดำเนินมาตั้งแต่ปีพุทธศักราช ๒๕๐๐ ต่อมาการจัดสร้างพุทธมณฑลได้ชะงักไประยะหนึ่งจนถึงปีพุทธศักราช ๒๕๒๑ คณะรัฐมนตรีสมัยรัฐบาลพลเอก เกรียงศักดิ์ ชมะนันท์ ได้มีมติมอบหมายให้กรมการศาสนา กระทรวงศึกษาธิการ รับงานการจัดสร้างพุทธมณฑลจากกระทรวงมหาดไทยมาดำเนินการจัดสร้างให้แล้วเสร็จโดยเร็วจนกระทั่งถึงปัจจุบันนี้จากการปฏิรูประบบราชการทำให้สำนักงานพุทธมณฑลเป็นหน่วยงานในสังกัดสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติขึ้นตรงกับนายกรัฐมนตรี โดยมีสมเด็จพระสังฆราชเป็นประธานคณะกรรมการอำนวยการอนุรักษ์ และพัฒนาพุทธมณฑลฝ่ายสงฆ์ และมีนายกรัฐมนตรีเป็นประธานคณะกรรมการอำนวยการอนุรักษ์และพัฒนาพุทธมณฑลฝ่ายฆราวาส

วัตถุประสงค์ในการจัดสร้างพุทธมณฑล

๑. เพื่อเป็นศูนย์กลางการศึกษา ค้นคว้า ด้านพระพุทธศาสนา

๒. เพื่อเป็นพุทธบูชา และเป็นพุทธานุสรณียสถาน ในวโรกาสที่พระพุทธศาสนาซึ่งเป็นศาสนาประจำชาติไทย เจริญรุ่งเรืองมาจนครบ ๒,๕๐๐ ปี ในปี พ.ศ. ๒๕๐๐

๓. เพื่อเป็นศูนย์รวมจิตใจของประชาชนชาวพุทธ

๔. เพื่อเป็นที่สงบ ร่มรื่นสำหรับพักผ่อนหย่อนใจของประชาชนทั่วไป

๕. เพื่อเป็นศูนย์กลางการศึกษาและวิปัสสนากรรมฐาน

๖.  เพื่อเป็นสำนักงานกลางการบริหารงานของคณะสงฆ์แห่งประเทศไทย

๗. เพื่อเป็นศูนย์กลางการเผยแผ่พระพุทธศาสนา

๘. เพื่อเป็นศูนย์กลางแลกเปลี่ยนความคิดเห็นทางด้านธรรมของพุทธศาสนิกชน